سوره فاطر

«سوره فاطر» سی و پنجمین سوره از قرآن کریم است و دارای ۴۵ آیه می باشد.

نزول سوره

«سوره فاطر» یا «سوره ملائکه» از سوره های مکی است. حسن بصری گوید، مگر دو آیه، «إِنَّ الَّذِینَ یتْلُونَ کتابَ اللَّهِ...» و «آیه ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکتابَ...».

این سوره در ترتیب مصحف، سی و پنجمین سوره و در ترتیب نزول، چهل و سومین سوره قرآن کریم است که پیش از آن سوره فرقان و پس از آن سوره مریم نازل شده است.

عدد آیات

سوره فاطر، ۴۶ آیه شامى و مدنى اخیر است و ۴۵ آیه از نظر دیگران. اختلاف آن در هفت آیه است، «الَّذِینَ کفَرُوا لَهُمْ عَذابٌ شَدِیدٌ» بصرى و شامى جدید و آیه «الْبَصِیرُ» و «النُّورُ» سه آیه غیربصرى، «مَنْ فِی الْقُبُور» غیرشامى است و «أَنْ تَزُولا» بصرى، «تَبْدِیلًا» بصرى و شامى و مدنى اخیر است.

محتوا و هدف سوره

غرض این سوره بیان اصول دین است، یعنى یگانگى خداى تعالى در ربوبیت، و رسالت رسول خدا، و معاد و برگشتن به سوى او، که در این سوره بر این سه مساله استدلال شده، و خداى تعالى براى این منظور عده‌اى از نعمت‌هاى بزرگ آسمانى و زمینى را می‌شمارد، و تدبیر متقن امر عالم را به طور عموم، و امر انسانها را به طور خصوص به رخ می کشد.

و قبل از شمردن این نعمت‌ها و شروع به استدلال، اشاره‌اى اجمالى به این معنا می‌کند که گشودن در رحمت و بستن آن، و افاضه نعمت و امساک آن، منحصرا کار خداى تعالى است، و می‌فرماید: «ما یفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلا مُمْسِک لَها ...» خدا در هر رحمتى را که به سوى مردم باز کند کسى نیست که آن را ببندد ... .

و باز قبل از اینکه این اشاره اجمالى را بکند، به واسطه ‌هایى اشاره می‌کند که رحمت و نعمت را از خداى تعالى گرفته، به خلق می‌رسانند، و آنان ملائکه هستند، که واسطه‌ هاى بین خدا و خلقند و به همین جهت می‌ بینیم سوره فاطر با یادآورى این وسائط شروع می‌شود.

فضیلت سوره

ابى بن کعب از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت کرده که فرمود: هر کس «سوره ملائکه» را قرائت کند، روز قیامت سه در از درهاى بهشت او را صدا می زند که از هر کدام از این سه در که خواستى وارد شو.

پانویس

منابع

• فضل بن حسن طبرسی، ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۲۰، ص۲۹۹.
• محمد حسین طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج‌۱۷، ص۴، قم ۱۳۷۴.
• ترتیب نزول سوره ها، در همین دانشنامه.

پیوست

سوره فاطر/متن و ترجمه